RES RUSTICAE

In agris frumentum crescit vere et aestate. Mense Augusto frumentum metitur. Deinde agri arantur et novum frumentum seritur. Qui agros arant ac frumentum serunt et metunt agricolae appellantur. Agricola est vir, cuius negotium est agros colere.

Agricola arans post aratrum ambulat. Aratrum est instrumentum, quo agri arantur. Arator duos validos boves, qui aratrum trahunt, prae se agit.

Quomodo frumentum seritur? Agricola semen manu spargit. Ex parvis seminibus, quae in agros sparsa sunt, frumentum crescit.

Mense Augusto frumentum maturum est. Quomodo metitur frumentum? Falce metitur. Falx est , quo agricola metit.

Quo instrumento arat agricola? Agricola aratro arat. Agricola aratro utitur. Quo instrumento agricola metit? Agricola falce metit. Agricola falce utitur. Quo instrumento agricola serit? Agricola qui serit nullo instrumento utitur, praeter manum.

            Ager, qui multum frumenti aliasve fruges ferre solet, fertilis ese dicit. Italia est terra fertilis, sed multa loca Italiae non arantur nec ullas fruges ferunt praeter herbam. Herba est pecoris pabulum. In campis oves et boves pascuntur. Pecus maioris pretii est quam frumentum; itaque qui pecus pascit plus pecuniam facit quam qui agros colit.

         Frumentum minoris pretii est, quia magna copia frumenti ex Africa in Italiam invehitur. Solum Africa fertile est, nisi aqua caret. Agricolae, qui agros prope Nilum flumen colunt, bis terve in anno metere possunt, Aegyptus enim terra fertilissima est, quia solum eius aqua Nili rigatur.

Agri Iulii, qui sub monte Albano siti sunt, non solum frumentum, sed etiam vites ferunt. Ii agri, in quibus vites crescunt, vineae dicuntur. Fruges vinearum sunt uvae, quae mense Septembri maturae sunt. Ex uvis maturis vinum efficitur.

            Prope montem Albanum est lacus Albanus. Nulla in parte Italiae tot et tantae villae sunt quam circa lacum illum amoenum. Ne in Campania quidem plures villae sunt, quamquam multi Romani in ora maritima eius regionis villas possident; nam plurimi Romani sub urbe Roma habitare malunt, in villis suburbanis.

Iulius aspicit agricolas, qui in agris et in vineis opus faciunt. Agri Iulii non ab ipso domino coluntur, sed a colonis. Colonus est agricola, qui non suos, sed alienos agros colit et mercedem domino solvit pro frugibus agrorum.

Coloni Iulii sunt agricolae validi, qui industrie laborant omnesque ad diem mercedem solvere solent. At hoc anno quidam colonus mercedem nondum solvit. Iulius eum colonum in agro conscipit et “Huc accede, colone!” inquit. Dominus imperat, ut colonus accedat, tum interrogat: “Cur nondum solvisti mercedem, quae ter quaterve abs te poposci? Octingentos sestertios mihi debes. Solve eos! Iulius colono imperat, ut sestertios solvat.

Colonus pallidus prae metu loqui non potest.

Iulius: “Audisne? Impero tibi, ut mercedem solvas! Quin respondes?”

Colonus: “Nulla est mihi pecunia! Ne assem quidem habeo!”

           Iulius: “Nisi hic et nunc solvis mercedem debitam, servis meis imperabo, ut te agris meis pellant. Iam tres menses exspecto, ut ea pecunia mihi solvatur. Etsi vir patiens sum, hic finis est patientiae meae.”

Colonus ad pedes domini se proicit eumque orat, ut patientiam habeat: “Patientiam habe, domine! Noli a me postulare, ut tantum pecuniae statim solvam! Intra duos tresve menses omnia accipies! Octo liberi mihi sunt, quos ipse curare debeo! Intra paucos dies uxor mea novum infantem exspectat. Per omnes deos te oro!”

          Iulius colono imperat, ut taceat atque surgat, tum “Quoniam” inquit “uxor tua gravida est, abi domum! Primum cura, ut uxor et liberi valeant, tum vero labora, ut pecuniam omnem solvas intra finem huius mensis, id est, intra tricesimum diem!”

Colono dimisso, Iulius alios agricolas vocat eosque de rebus rusticis rogitat, ac primum de vineis: “Quomodo vineae se habent hoc anno?”

“Optime”, inquit unus ex agricolis, “Aspice hanc vitem! Tot et tantae uvae magnam vini copiam promittunt, ac vinum bonum futurum esse existimo, nam sol duos iam menses prope cotidie lucet. Nihil enim magis vineis prodest quam sol et calor.”

Iulius: “Sol non ipse per se efficit, ut vinum bonum sit. Vites probe curare oportet. Itaque vos moneo, ut industrie in vineis laboretis. At frumentum quale erit?”

“Non ita bonum”, inquit alter agricola, “Solum nimis siccum est nec rigari possunt agri, quod procul absunt a flumine et a lacu. Item sicca est herba, pecus parum pabuli invenit. Sed scisne, domine, ovem heri paene raptam esse a lupo?”

Iulius: “Quid? Lupusne ovem e grege rapuit?”

Agricola: “Ovis ipsa e grege aberraverat, nec vero lupus ovi nocuit, nam pastor eam in silva repperit atque e dentibus lupi servavit.”

Iulius: “O, pastorem pigerrimum, qui officium suum ita neglexit! Pastoris officium est curare, ne oves aberrent neve silvam petant! Ego vero curabo, ne ille pastor post hac officium neglegat! Pigri ac neglegentes sunt omnes pastores! At ego faciam, ut industrii sint!”

Sed eo ipso tempore  pastor gregem prae se agens e campis revertitur. Cum primum is prope venit, “Optime advenis”, inquit Iulius iratus baculum prae se tenens, “nam verbera meruisti!”

Pator humi se proiciens dominum orat, ne se verberet: “Noli me verberare, domine! Nihil feci!”

Iulius: “At propter hoc ipsum te verberabo, homo nequam, quod nihil fecisti! Officium tuum est curare, ne oves aberrent neve a lupo rapiantur! Preces tibi non prosunt! Prehendite eum, agricolae, et tenete!”

Tum vero, dum pastor territus verbera exspectat, oves, sine pastore relictae, e via in agros aberrant ac frumentum immaturum carpere incipiunt. Agricolae hoc videntes clamant: “Prohibe oves tuas ab agris nostris, pastor!” Tum pastorem mittunt atque celeriter oves in agris sparsas persequuntur.

          Iulius: “Fac ut oves tuas ex agris exeant, pastor!” Tum dominus ridens pastorem currentem aspicit et ad villam revertitur. Iulius, quamquam dominus severus existimatur, tamen inhumanus non est.

GRAMMATICA LATINA

Coniunctivus. Tempus praesens activum

I. Verbum amo, amavi, amatum (I)

singularis	pluralis
I.        intr-e-m II.       intr-e-s III.      intr-e-t	intr-e-mus      intr-e-tis      intr-e-nt

II. Verbum taceo, tacui, tacitum (II)

            tace-a-m, tace-a-s, tace-a-t, tace-a-mus, tace-a-tis, tace-a-nt

III. Verbum claudo, claudi, clausum (III)

            claud-a-m, claud-a-s, claud-a-t, claud-a-mus, claud-a-tis, claud-a-nt

IV. Verbum audio, audivi, auditum (IV)

            audi-a-m, audi-a-s, audi-a-t, audi-a-mus, audi-a-tis, audi-a-nt

Alia verba:

sum, fui,- (irr.): sim, sis, sit, simus, sitis, sint

possum, potui, - (irr.): possim, possis, possit, possimus, possitis, possint

volo, volui, - (irr.): velim, velis, velit, velimus, velitis, velint

nolo, nolui, - (irr.): nolim, nolis…

malo, malui, - (irr.): malim, malis…

eo, i(v)i, itum (irr): eam, eas, eat, eamus, eatis, eant

Excempla:

Dominus: “Intra, serve! Claude forem! Tace et audi!” Dominus servo imperat, ut intret, forem claudat, taceat et audiat.

Dominus discipulum monet, ut studiosus sit, cogitet et respondeat.

Coniunctivus. Tempus praesens passivum

            audi-a-r, audi-a-ris, audi-a-tur… et sic omnia verba.